Diktor Aso ḧewêzî wtebêjî wezaretî tendrustîyi herêmî kurdistan bo gullan: kartî wergirtinî vaksîn kodî lesere û saxte nakrêt û le dinyada bawerrpêkrawe

 

 

aşkraye ke petayi korona kêşeyi gewre û frelayenî xullqand û, le êstaşda rêjeyi tûşbun û mirdin bem petaye mayeyi nîgeranîye, başitirîn rêkarî berengarbûneweşî brîtîye le bekarhênanî vaksînî dij bem petaye, bo qsekrdin le bareyi doxî em petaye û rêjeyi wergirtinî vaksîn lelayen xellkewe û jmareyi senter û binikekanî pêdanî vaksîn û çend prsêkî dîkeyi peywendîdar, gullan dîdarêkî legell dktor aso ḧewêzî wtebêjî wezaretî tendrustî herêmî kurdistan encam da.

 

 

* barudoxî herêmî kurdistan begşitî û hewlêr betaybetî le ruwî petayi korrona çone? ta êsta le herêm be gşitî jmareyi tûşbuwan be petayi vayrosî korrona çende û jmareyi giyan ledestdan çone û êsta çend kes le nexoşxanekanda le jêr çawdêrîyi çirrdan?

- ew amajaneyi heye pêman delêt ke korrona hêşita heye û metirsîdare û le hemû şar û şaroçkekanî herêmî kurdistan rojane ḧalletî pozetîv tomar dekrêt û, ḧalletî tûşbuwî metirsîdarman heye û rêjeyi tûşbûn bew vayrose lesertaserî herêmî kurdistan êsta begşitî 11-15%be gwêreyi ew pşkinînaneyi ke rojane encam dedrêt. êsta le hemû herêmî kurdistan ew tûşbuwaneyi bew petaye ke le jêr çawdêrîyi çirrdan, le 100 nexoş nzîk debêtewe, emeş wadekat rêjeyek mirdinî rojane tomar bikrêt. hawkat eger basî hewlêr bikeyin le ruwî tûşbûnî hawullatîyan bew vayrosî korrona, ewe rojane rêjeyi tûşbûn le nêwan 10-15%e bepêyi ew pşkinînaneyi bo ew mebeste dekrêt û rêjekeş bepêyi ew pşkinînaneyi encam dedrên, degorrêt.

* aya mîkanîzimî pşkinînî korona xêratir buwe û rojane çend kes pşkinîniyan bo dekrêt?

- bêguman êsta pşkinînî ew vayrose zor xêraye û le maweyi çend katjmêrêk derencamî derdeçêt û pşkinîn her berdewame û rojane jmare û rêjeyekî zor xellk le layan binike û senterekanî tendrustî pşkinîniyan bo encam dedrêt.

* bepêyi ew amareyi latane begşitî ta êsta çend kes le herêmî kurdistan jemî yekemî vaksînî wergrtuwe û çend kesîş herdû jemî wergrtuwe û aya herêmî kurdistan geyşituwete ew rêjeye le wergirtinî vaksîn ke pêwîste?

- ew kesaneyi ke pêwîste le herêmî kurdistan vaksîn werbigirin, diyarî krawe ke temeniyan le seruwî 18salleweye, emeş birriyarêkî merkezîye û jmareke ziyatir le sê miliyon û 255 hezar kese ke ew jmareye pêwîste herdû jem vaksîn werbigirin û ewaneyi yekem jemî vaksîniyan leherêmî kurdistan wergrtwe 20%e û eweyi herdû jemiyan wergrtuwe 13%e, ke begşitî ta êsta le herêm yek miliyon û 100 hezar jem vaksîn dabeş krawe û lelayen hawullatiyanewe wergîrawe, wergirtinî vaksînîş berdewame lelayen xellkewe. bellam ta êsta bepêyi rênmayî û pêwîst rêjeyi tewawî xellk ew vaksîneyan werinegrtuwe, egerçî ewe bedî dekrêt ke xellk serdanî senter û binikekanî wergirtinî vaksîn deken û roj le dwayi roj rêjeke berew berizbûnewe deçêt. wergirtinî vaksîn zor pêwîste bo hemû kesêk taweku bitwanrêt bergrî leşî behêztir bêt û lew petaye parêziraw bêt. lekatêkîşda tûşî petakeş bibêt, ewa eger vaksînî wergrtibêt ziyatir bergrî dekat û jiyanî parêziraw debêt. boye lêreda be pêwîstî dezanm bo xoparêzî û bergrîyi leş lew petayiye dû rênmayî be hend werbigirîn û cêbeciyan bikeyin, yekemiyan: wergirtinî vaksîn lelayen xellkewe zor pêwîst û giringe. duwem: rênmayiyekanî xoparêzî wek xoyi cêbecê bikrêt.

* wek dktor û şarezayek le bareyi rênmayiyekan bo xoparêzî çî be xellk dellên?

- rênmayiyekanî xoparêzîyi tendrustî bo ew vayrose herwek xoyetî û zorîş pêwîste xellk pabendiyan bêt, betaybetî bestinî mask û neçûne şwênî qereballẍ û dûrîyi nêwan xellk le metir û niywêk bo dû metir bêt, taweku berkewtin rûnedat û destekan be sabûn û şampo be cwanî bşorin, lekatî hestkrdin be berizbûneweyi pleyi germî û hebûnî koke serdanî pzîşk û nexoşxane biken bo dllinyabûn lew petaye pşkinîn encam biden, her lem ruwewe lelayan wezaretî tendrustîyi ḧkumetî herêm zor cext le cêbecêkrdinî rênmayiye xoparêzîye tendrustîyekan dekrêtewe, bellam ke kerentîn nebuwete rêgayek lew kat û sate ewe ziyatir bo ewe degerrêtewe ke barudoxî guzeran û jiyanî hawullatiyan reçaw krawe, bellam eger petake lewe ziyatir û metirsîdartir bêt, ewe hemû bîrokeyek kraweye bo eweyi cêbecê bikrêt bo parastinî jiyan û giyanî hawullatiyanman.

* aya ciyawazî le nêwan corî vaksînekan heye û le kurdistan boçî mtmane û amadeyî xellk bo kutaneke bepêyi pêwîstî û metirsîyi ew petaye nîye? aya vaksîn ta çend bergrî le cesteyi mirov drust dekat bo berengarbûneweyi ew petaye? ew core vaksînaneyi bo kurdistan dabîn krawe, çîn û jmarew rêjeyan ta êsta çende?

- ciyawazî lenêwan vaksînekan nîye û, her sê lew vaksînaneyi le herêm berdeste wek vayzer û entirazînîka û sînofarma, her hemûyan le ruwî zanistî tendrustî karîgerîyi zor başiyan heye. le berinameyi nîşitmanî 'êraqîş berdewam pşkî herêmî kurdistan degat û, êsta le paş eweyi xellk nawî xoyi tomar dekat bo lêdanî vaksîn, ewe zor be xêrayî degerrêtewe, weku sereta û çend mangêk pêş êsta nîye ke dwabikewêt û her sê cor le vaksînekan be bê ciyawazî bo behêzkrdinî bergrîyi leşî mirov le dijî vayroseke zor giringn. her boye lêreda dllinyayî be hawullatiyanî herêmî kurdistan dedeyin, ke mtmaneyan be vaksînekan hebêt û, hokarêkî zor behêz û giringe bo behêzbûnî bergrî û parastinî mirovekan lew petaye û pêwîste hemû ew kesaneyi diyarîkrawn, ew vaksînane werbigirin, wergirtinî ew vaksîne wa dekat bergrîyi leşî mirov behêztir bêt û şerrî vayroseke bikat.

* bo xêratir wergirtinî vaksîn çend binike û senterî wergirtinî vaksîn le hemû herêm begşitî û le parêzgayi hewlêr betaybetî danrawn, nawenaweş debîstîn bo hendî twêjî ciyaciya binike û şwênî wergirtinî vaksîn dekenewe, eme bo kêye û çone, bo nmûne bo xanenşînan û xawen pêdawîstîyi taybet?

- êsta begşitî le herêmî kurdistan bo wergirtinî vaksîn ziyatir le 171 senter heye, û lenaw şaru û qeza û naḧyekanî sinûrî parêzgayi hewlêrîş nzîkeyi 50 senterî wergirtinî vaksîn heye. herweha bo çendîn çîn û twêjî taybetîş- wek kesanî xawen pêdawîstîyi taybet û xanenşiyan- taweku mandû nebin û be xêrayî û be maweyekî kem vaksin werbigirin, ewa senter û katî taybetman bo krdûnetewe û ewan detwanin le nzîktirîn senter le mall û şwênî nîşitecêbûniyan werbigirin, emeş her xemxorîyi ḧkumetî herême bo xellkî kurdistan taweku parêziraw bin lew vayrose û wergirtinî vaksîn giringtirîn rêkare bo xoparêzî û hêwrkrdineweyi doxeke lew petaye.

* aya bo hendê kes herdû jemî vaksinîşî wergrtuwe, her tûşî petake debêt, heye giyanîşî ledest dawe, eme çone?

- zorcar bas lewe dekrêt ew kese vaksînî wergrtuwe û tûşî korrona buwe, bellam wergirtinî vaksîn zor giringe bo hemû kesêk, çunike le katêkda tûşî vayrosekeş bêt, ewe vaksîneke şerrî vayroseke dekat, leber eweyi hêzî bergrîyi leş zor beriz dekatewe û ta astêkî baş mirovekan le mirdin rizgar dekat. herweha le katêkda legell şarezayan û psporran lenaw wezaretî tendrustî û ledereweş le nexoşxanekan legell pzîşkan qse bikeyt, ewe bot rûn debêtewe, zorbeyi zorî ewaneyi le çawdêrîyi çirrdan, yan le senter û nexoşxanekan be hoyi ew vayrosewe xwêndrawn, ew kes û xellkanen ke vaksîniyan werinegrtuwe.

* aya birriyare lêdanî vaksîn bo hawullatiyan ziyatir û xêratir bikrêt?

- herçî pêwîst bikat bo ziyatir xizimetkrdin û parstinî giyan û jiyanî hawullatiyan ḧkumetî kurdistan û wezaretî tendrustî û hemû damudezga tendrustîyekan amadeye û deygrêteber û ew senter û binikaneyi êsta le kurdistan le şar û şaroçekan diyarî krawn, bo wergirtinî vaksîn bepêyi pêwîstin û ziyatirîş pêwîst bêt ewe be dllinyayiyewe ew senterane dekrêtewe. bellam eweyi ziyatir lêre giringe amajeyi pê bikeyin, eweye ke pêwîste hawullatiyan berew wergirtinî vaksîn biçn û dllinyabin ta ewperrî mtmanewe wergirtinî vaksîn yekêke le rêkare here pêwîst û giringekan bo xoparêzî le vayrosî korona.

* birriyare kartî pêkute be xellk bidrêt, merc bo ew karte çîye û giringîyi karteke çîye û mercekanî çîn? gwaye ew karte le hemû wllatanî cîhan qbûlle û karî pê dekrêt?

- ta êsta ziyatir le 40 hezar kartî vaksîn le hemû herêmî kurdistan bo ew xellkane krawe ke pşkî ziyatir ber hewlêr kewtuwe, ke ziyatir le 20 hezar kese ke ew karteyan bo krawe ke herdû jemî vaksînekeyan wergrtuwe, mercekeş ziyatir eweye ke keseke her dû jemî vaksînî wergrtibêt. ew karteş le hemû wllatanî dinya bawerr pê krawe.