Deste emînekeyi Kurdistan deyewêt 'êraqî dahatû çon bêt?


le temmuzî 2010 û le miyaneyi çawpêkewtinêkî serok barizanî legell govarî gullan, ew prsiyareman rûberuwî serok krdewe: maweyi ziyatir le sê mange proseyi hellbijardin le 'êraqda encam drawe û heta êstaş kêşmekêşekan bo dananî berinameyek bo pêkhînanî ḧkumetî dahatû diyar nîye, aya lelayi berrêztewe destpêşxerîyek heye ke hemûyan pêkewe ko bikeytewe? serok bem core wellamî dayewe: «detwanm billêm proseke êsta zor zor alloz buwe, birriyar bû emirro (13/7/2010) perleman kobibêtewe, bellam dwaxira bo dû hefteyi dîke, wek min deybînm, dû hefteyi dîkeş hîç nakrêt, roj be rojîş barudoxeke alloztir debêt, grfteke eweye ew brayaneyi beẍda birriyarî eweyan nedawe kêşeke çareser biken. eger bzanm serokî kutlekan û layene serekîyekan birriyarî eweyan dawe çareserêk bidoznewe, min amadem, lêre dawetiyan bikeyin û le xizimetiyanda bîn, yan min biçme beẍda, bellam bo ew wtuwêjeyi ta êsta hebuwe, min beşdar nabm.. min pêmwaye eger destûr be emanetewe cêbecê bikrêt, hîç grftêk nabêt, eger her grftêkîş bête pêşewe zor be asanî çareser dekrêt. ew destûre zeḧmetêkî zorî bo kêşrawe, herwa be asanî drust nebuwe, min maweyi 53 roj le beẍda mamewe û legell brayanî tir xerîk buwîn ta darrêjrawe, bellam hêşitaş em destûre bê kemukurrî nîye, bellam legell eweş destûrêkî zor pêşketuwe, destûrêke detwanîn billêyin beşî zorî mafekanî êmeyi têdaye û rêgeçareyi bo hemû gîrugrftekan destinîşan krduwe, boye min pêmwaye hîç bedîlêk le destûr başitir nîye..»

dwayi çend mangîk lem dîdareyi gullan serencam hemû serok fraksiyonekanî 'erebî şî'e û sunine hatine kurdistan û carêkî dîke serok em boçûnaneyi xoyi krd be krokîyi ew rêkkewtineyi ke nawî lê nra: «rrêkkewtinî hewlêr bo pêkhênanî kabîneyi duwemî nurî malîkî».

giringîyi rêkkewtinî hewlêr ke tewawî serok fraksiyonekanî (kurd û şî'e û sunine) îmzayan leser krduwe û le 19 xallî serekî pîkhatuwe, teniya pêdagrî nîye leser çespandinî mafe destûrîyekanî kurdistan, bellku nexşeyekî rêgeye bo cêbecêkrdinî destûrî 'êraqî 2005 wek yek sefqe, nek be şêweyekî înqayane madideyekî cêbecê bikrît û, deyan madideyi dîke pêşîl bikrêt, emeş bew manayeyi eger rêkkewtinî hewlêr wek xoyi cêbecê bikraye, ewa le brî eweyi ew hemû karesat û kawlkarîye beser 'êraqda bêt, 'êraq debuwe dewlletîkî fîdrrallî rasteqîne û her sê pêkhateyi serekîyş ḧukmirranîyi xoyan leser astî lokal dekrd û le çwarçêweyi dewlletî fîdrrallîşda pêkewe hawkar û hemaheng debûn, ew dahateyi bo dijayetîyi mafekanî gelanî 'êraq befîrro dra, dekra 'êraqî wek dewlletêkî fîdrrallî pê bikrête swîsirayi rojhellatî nawerrast, bellam xallî serekî le têkdanî zemîneyi cêbecêkrdinî em rêkkewtine giringe, dû hokar bû, yekemiyan nebûnî merce'îyetêk ke bitwanêt 'erebî sunine le çwardewrî berinameyek kobikatewe, duwemiyan xewbînînî 'erebî şî'e bû be ḧukmirranîyi zorîne û kemîne û hengawhellgirtin berew dewlletêkî îslamî, ke serencam ew ẍrûrîyeyi layene siyasîyekanî şî'e zemîneyi bo dewlletî benaw xelafetî tîrorîstanî da'şî lê berhem hat.

le maweyi sallanî 2014 – 2018 ke kurdistan û 'êraq le şerrî dijî tîrorîstanî da'ş bûn be hawkarîyi hawpeymanan, prsî rêkxistineweyi peywendîyekanî herêmî kurdistan û beẍda hellpesêra bo dwayi kotayîhatinî şerrî dijî da'ş, lew maweyeda carêkî dîke berinameyek le çwarçêweyi prrojeyi rîfrandomî kurdistan danra, bo eweyi bibête nexşeyi rîge bo dûbare rêkxistineweyi peywendîyekanî niywan herêm û beẍda, bellam dîsan ẍrûrî şî'e û destî xiyanetî nawxo em prseyan be layekî dîkeda brd û, geyşite eweyi be hêzî serbazî qewareyi herêmî kurdistan birrûxênin, bellam xorragrîyi hêzî pêşmergeyi kurdistan û rêberayetî serok ms'ud barizanî ew xewneyi le gorr na û, legell eweyi gemaroyekî tund lelayen ḧkumetî 'êraqewe xiraye ser kurdistan, bellam le hellbijardinekanî nîsanî 2018 gelî kurdistan mtmaneyekî berizî be partî dîmukratî kurdistan bexşîyewe û carêkî dîke be hemû layekiyan rageyand, çarenûsî gelî kurdistan û qewareyi siyasîyi herêmî kurdistan le destî ew rabere emînedaye ke nawî ms'ud barizanî-ye.

bo emeş herdû hawpeymanîyi sedr û fetḧ, bo pêkhênanî kabîneyi ḧkumet hatinewe layi serok barizanî û dûbare eweyan pîşan dayewe ke amaden leser ew prrojeye hewllekaniyan yek bixen û dûbare 'êraq bunyad binêninewe û kawlkarîyekanî komellgeyi sunine dûbare çak bikrênewe, bellam maweyi kemtir le sallêkî nexayand, xopîşandanekanî tşrîn le beẍda û şarekanî dîkeyi 'êraq destî pê krd û, ḧkumetî 'adl 'ebidulmehdî-yan naçar krd dest lekar bikêşêtewe û serencamîş le ber sextîyi barudoxî prose siyasîyekeyi 'êraq, birriyar le hellbijardinî pîşwexte dra, ke le 10î oktoberî rabrdû encam dra û emcareşiyan be rîjeyi ziyatir le niyweyi dengdaranî kurd mtmaneyan be partî û serok barizanî bexşîyewe.

le êstada û le dwayi rageyandinî akame berayiyekanî hellbijardin, wek çawdêranî siyasî diywe şarawekeyi gutare siyasîye ciyawazekan dexwêninewe, leser astî hêz û layenekanî 'erebî sunine û şî'e qena'etêkî zorîne hatuwete arawe ke bêcge lew beriname û prrojeyeyi ke serok ms'ud barizanî le kongrekanî lenden û parîs û hawînehewarî pîrmam û paşanîş dwayîn car le rêkkewtinî hewlêrî 2010, rêgeyekî dîke nîye bo eweyi em paşagerdanîyeyi naw proseyi siyasîyi 'êraq kotayî bêt û, dest bikrît be awedanikrdineweyi wllat û dabînikrdinî xizimetguzarîyi pêwîst û serekî bo hawullatiyanî 'êraq.

qûllayî stiratîjiyetî bîrkrdineweyi serok ms'ud barizanî be pleyi yekem pêdagrîye leser mafe destûrîyekanî tewawî gelî kurdistan be ciyawazî ayîn û netewewe, bellam le heman katda amancî yekemî barizanî eweye ke brayetî û pêkewejiyan le nêwan hemû pêkhate ciyawazekanî 'êraq bête arawe û qonaxî şerr û kawlkarîyi 100salleyi mêjuwî hawçerxî 'êraq kotayî pê bihênrêt.

ewaneyi le nzîkewe çawdêrîyi proseyi siyasîyi tewawî 'êraq deken û, tûrreyî xellkî 'êraq le layene siyasîyekanî şî'e û sunine be wrdî dexwêninewe, rayekî erênîyan sebaret be proseyi danustanekanî em careyi pêkhênanî ḧkumetî dahatuwî 'êraq la drust buwe û dellên: serok ms'ud barizanî ew dewlletmedareye twaniyuyetî lenaw paşagerdanî û naseqamgîrîyi siyasîyi dewlletî 'êraqda, herêmî kurdistan bikate nawçeyekî ciyawaz û pêşketû le 'êraqda û, 'erebî 'êraqîş (be şî'e û sunine) leser astî rayi gşitî em twana û lojîk û îradeyeyi serok barizanî-yan bo bunyadinaneweyi dewllet bîniywe, boye pê naçêt bitwanin emcare be taktîk legell serok barizanî rêkbikewn û ke gerranewe bo beẍda rêkkewtineke pêşêl biken, emcare yek rêge le pêşiyane, eweta yan debêt rêkkewtineke lelayen hersê pêkhateyi (kurd û şî'e û sunine) be hawkarî û hemahengî cêbecê bikrêt, an eweye wek balliyoz pîter galbrîs nawî lê nawe . 'êraq kotayî dêt.