• Thursday, 28 March 2024
logo

hellbijardinekanî 'êraq lenêwan serperşitî û çawdêrîyi nêwdewlletîda

hellbijardinekanî 'êraq lenêwan serperşitî û çawdêrîyi nêwdewlletîda


hellbijardinekanî 'êraq lenêwan serperşitî û çawdêrîyi nêwdewlletîda

 

( le 27î ayarî 2021, encumenî asayşî nêwdewlletî be birriyarî – 2576- maweyi sallêkî dîkeyi bo erkekanî nêrdeyi nêwdewlletî bo harîkarîyi 'êraq -yunamî- drêjkrdewe, bepêyi em briyare, netewe yekgrtuwekan debêt tîmêkî çawdêrî bo hellbijardinekanî dahatuwî 'êraq amade bikat, em tîme debêt fermanberî behêz û ziyatir le xoyi bigirêt û, zor be raşkawî pêş berwarî diyarîkrawî hellbijardinekan, debêt rabigeyendrêt bo eweyi le rojî hellbijardinda le zorbeyi here zorî cugrafiyayi 'êraqda çawdêrîyi proseyi dengdan biken û, hawkarî bo hellbijardinekan bigeyinine dengderanî 'êraqî. dwayi tewawbûnî proseyi dengdan pêwîste raportêk sebaret be çoniyetî berrêweçûnî proseke pêşkeşî emîndarî gşitîyi netewe yekgrtuwekan bikrêt. sebaret be beşdarî pêkrdinî ew çawdêre nêwdewlletî û herêmîyaneş ke leser dawayi ḧkumetî 'êraq banghêşit dekrên, birriyarekeyi encumenî asayş dawa le netewe yekgrtuwekan dekat, ke hemahengî legell ew çawdêraneş bikrêt û hawkarîyi locîstî û eminîyan pêşkeş bikrêt. herweha birriyareke dawa le emîndarî gşitîyi netewe yekgrtuwekan dekat leber roşnayî ew raporteyi le yonamî le naw 'êraqewe bo emîndarî gşitîyi netewe yekgrtûkanî beriz krduwetewe, raportêkî puxte pêşkeşî encumenî asayşî nêwdewlletî bikat û, debêt em raporte lemaweyi kemtir le 30 rojî dwayi hellbijardinekanî 'êraq pêşkeşî encumenî asayşî nêwdewlletî krabêt).

çend birrgeyek le briyarî 2576î encumenî asayşî nêwdewlletî bo çawdêrîkrdinî hellbijardinekanî dahatuwî 'êraq.

 

be çi mîkanîzimêk netewe yekgrtuwekan

çawdêrîyi hellbijardinekanî 'êraq dekat?

mîkanîzimî çawdêrîkrdinî proseyi hellbijardin le barudoxî êstayi 'êraqda eger raşkawane be meḧallîş le qellem nedrêt, ewa le praktîkda bo eweyi hellbijardinîkî pak û azad û dûr le saxtekarî encam bidrêt, le karêkî nîmçe meḧall deçêt, emeş eger beşêkî peywendîdar bêt bo bûnî çekî mîlîşiyakan û pareyi bê şumarî layene siyasîye balla destekanî şî'e, ewa beşêkî dîkeyi peywendîdare be layenî locîstî û ew jmare gewreyeyi çawdêran ke pêwîste bo eweyi le rojî dengdanda le ser sinduqekanî dengdan amadebin. lêrewe eger teniya hellweste leser em layene locstîye bikeyin, ewa dekrêt be çend xallêk amajeyi pê bikeyin:

bepêyi ew amareyi mîqdad elşrîfî serokî pêşuwî bazneyi hellbijardinekan le komsêwnî ballayi hellbijardinekanî 'êraq amajeyi pê krduwe, le hellbijardinekanî oktoberî dahatû 8000 nawendî dengdan û 56 hezar wêstgeyi dengdan le seraniserî 'êraq bûnî debêt, eger leser binemayi em amare şîkarêkî matmatîkî bikeyin, ewa debêt reçawî em jmarane be wrdî bikeyin:

1- bo 8 hezar nawendî dengdan eger netewe yekgrtuwekan teniya çwar çawdêr bo her nawendêk binêrêt, ewa teniya nawendekanî dengdan piywîstiyan be 32 hezar çawdêrî nêwdewlletî debêt.

2- bo 56 hezar wêstgeyi dengdan, ke bêguman hemû wêstgeyek çend jûrêkî dengdanî têdaye û pêwste le her jûrêkî dengdan lanîkem çawdêrîkî nêwdewlletî hebêt, bo eweyi rêge le saxtekarî bigirêt, lêreşda eger wek grîmane wayi dabênîn her wêstgeyekî dengdan be şêweyekî gşitî le 3 jûrî dengdan pêkhatibêt, ewa pêwsîte netewe yekgrtûkan 200 hezar çawdêrî nêwdewlletî (168 hezar bo wêstgekanî dengdan û 32 hezar bo nawendekanî hellbijardin) rewaneyi 'êraq bikat, ewca eger beşêk lem 200 hezare çawdêrî wllatanî dîkeyi nêwdewletî û herêmîş bin, ewa dabînikrdinî layenî locîstî û eminîyan bepêyi birriyarekeyi encumenî asayş her le estoyi netewe yekgrtuwekan debêt.

3- em 200 hezar çawdêre nêwdewlletîye, pêwîstiyan be dabînikrdinî şwênî ḧewanewe( VIP) û dabînikrdinî asayşiyan heye lelayen ḧkumetî 'êraqewe. prsiyar lêreda eweye: aya le êstayi 'êraqda şwênî ḧewaneweyi (VIP) seqamgîr bo ew jmare zore dabîn dekrêt? lelayekî dîkewe ḧkumetî êstayi 'êraq le twanayda nîye teniya nawçeyi sewz û telarekanî perleman û ḧkumet û serokayetîyi komar bparêzêt û asayşiyan bo dabîn bikat, aya detwanêt le seraniserî 'êraqda asayş bo çawdêranî nêwdewlletî dabîn bikat?

4- prsiyarêkî dîke eweye: aya tewawî ew hêze siyasîyaneyi şî'e ke xawenî çek û pareyi siyasîn be çawdêrî nêwdelletî lelayen netewe yekgrtuwekanewe bo hellbijardinekan razî debin û hawkar debin? wellamî em prsiyare lew lêdwanane werdegrînewe ke nwêneranî ew hêzane be raşkawî bo kenallekanî rageyandin deyden û le torre komellayetîyekan billawî dekenewe, aşkraye ke beşî here zoriyan çawdêrî nêwdewlletî bew mîkanîzimeyi le birriyarekeyi encumenî asayş hatuwe be pêşêlkrdinî serwerîyi wllat dadenên, emeş amajeye bo eweyi ew hêze mîlîşiyayane rêge naden zemîne bo hellbijardinêkî pak û bêgerd drust bêt, ke eger ew zemîneye drust bû, be kotayî xoyan kotayî dêt.

5- nwêneranî xopîşandanekanî tşrîn, ke beniyazn wek kandîdî serbexo û nwênerî şeqam beşdarî hellbijardinekanî dahatû biken, ewanîş be çawdêrî nêwdewlletî razî nîn û dawayan ewe bû ke pêwste netewe yekgrtuwekan xoyi serperşitîyi hellbijardinekanî emcareyi 'êraq bikat, bellam encumenî asayş leber çendîn hokarî birriyarî leser çawdêrîkrdinî hellbijardinekan dawe, her boye nwêneranî xopîşandanekan her le êstawe şer'yet le akamî hellbijardinî dahatû werdegirinewe û birriyariyan dawe xopîşandanekan berdewamî pê biden.

kewate eger le rwangeyi em waqî'e siyasîyeyi êstayi 'êraqewe xwîndineweyekî zanistîyane bo proseyi encamdanî hellbijardinekanî dahatuwî 'êraq bikeyin, ewa degeyine ew derencameyi ke rollî çawdêrîkrdinî em hellbijardineş lelayen netewe yekgrtuwekanewe le rolliyan le hellbijardinekanî sallî 2018 ziyatir nabêt, ke tiyayda le şarekanî nawerrast û başûrî 'êraq rêjeyi beşdar bûn zor kemtir bû le 20% û, hewreha saxtekarîyekî bê şumarîş encam dra û beşêkî sinduqekanîş sûtêndran, bellam netewe yekgrtuwekan le raportî xoyda şer'yetî be hellbijardinî 2018 da, serencamîş ew barudoxeyi lêkewtewe, ke ciya leweyi 'êraq naçar bû birriyarî hellbijardinî pêşwexte bidat, le heman katîşda proseyi siyasî buwe proseyekî şkstxwarduwî bê desellat.

hêzî çekdarî mîlîşiyakan û pareyi bê şumarî layene siyasîyekan çi core hellbijardinêkiyan dewêt?

fraksiyonî sayrun ke lenaw perlemanî 'êraqda nwênerayetîyi rewtî sedr dekat û, rewtî sedrîş ke her le êstawe bangeşeyi ewe dekat, serok wezîranî dahatû debêt kandîdî ewan bêt, yan debêt xoyan kandîdeke pesend biken, le hellmetetêkî pêşwexteyi hellbijarinda û le yek dû mangî rabrdû, manorrêkî 100 hezar çekdarî le şeqamekanî beẍdayi paytext encam da, em manorre çekdarîyeyi mîlîşiyakanî sedr ew peyameyi be 'êraqiyekan da, katêk rewtî sedr pêşwexte bangeşe bo ewe dekat, ke debêt serok wezîranî dahatuwî 'êraq ewan diyarî biken, ewa em dawaye lew hêze çekdarîyewe serçaweyi grtuwe ke le yek manorrda le şeqamekanî beẍdayi paytext bînîman.

le çend rojî rabrdûş dwayi eweyi fermandeyekî liywayi ḧeşdî şe'bî lelayen hîzekanî 'êraqewe destgîr kra, dîsan manorre çekdarîye gewrekeyi ḧeşdî şe'bîman bînî ke çon nawçeyi sewziyan gemaroda û, em manorreyi ḧeşdî şe'bî-îş dîsan ew peyameyi da be 'êraqîyekan ke ewan be krdeyî xawenî desellatin û le damezirawekanî dewlletî 'êraq behêztirin û keyi biyanewêt nek her detwanin kudetayi serbazî encam biden, bellku deşitwanin ḧkumet û damezirawekanî dîkeyi dewllet be dîl bigirin.

le beramber em dû manorre serbazîyeda, ḧkumet û supayi 'êraq wek dû karakterî bêdesellat derkewtin û neyantwanî hîç kardaneweyekiyan hebêt, boye lenaw em waqî'e prsiyarî serekî eweye: katêk ḧkumetî mstefa kazimî bangeşe bo hellbijardinîkî pak û bêgerd û dûr le saxtekarî dekat, em bangeşeyeş desellat û nfûzî ew hêze siyasîyaneyi ke xawenî hêzî çekdarin dexate metirsîyewe, aya zemîne ewende lebar debêt ke bitwanrêt bew şiyweye hellbijardinekan encam bidrêt? diyare lenaw paşagerdanî eminî û siyasîyi 'êraqda em prsiyare bê wellame.

lenaw em waqî'e siyasîyi û eminîyeyi êstada ke bangeşekan bew arasteyen hellbijardinî pêşwexte lekatî xoyi le 10î 10î 2021 berrêwe deçêt, hewllekan bew arasteyen ke akamî hellbijardin carêkî dîke bo berjewendîyi (şî'eyi siyasî) yeklayî bibêtewe, emeş bibête çetirêkî şer'yet bo eweyi raşkawanetir hengaw bo damezirandinî komarî îslamîyi siyasîyi şî'e hellbigirin.

em waqî'e layi cnîn bilasxart-î serokî nêrdeyi nêwdewlletîş aşkraye û, her lew kateweyi bo serkewtinî hewllekanî serdanî ayetulla sîstanî krd û, paş ewîş bo ragirtinî hêrşî mîlîşiyakan bo ser nêrde nêwdewlletiyekan ke serdanî – ebu fedk- yi cêgrewî mehdî muhendîsî krd, be krdeyî eweyi selmanduwe ke bo netewe yekgrtuwekan kêşeyek nîye mamelle legell dewlletîkî fîdrrallî û dîmukratî û medenî bikat, yan desellatîkî mîlîşiyayî wek hêzekanî ḧeşdî şe'bî.

em waqî'e ewe deselmênît ke netewe yekgrtuwekan pêş encamdanî hellbijardinekan ew rastîyeyi la aşkraye ke proseyi hellbijardin nexşeyi proseyi siyasîyi 'êraqî pê nagorrêt û, nexşeke her debêt bew şêweye bêt ke layenekanî şî'eyi siyasî deyanewêt û, eger hewllêkîş hebêt, ke pêçewaneyi xwastî layenekanî şî'eyi siyasî bêt, ewa layi rûne ke hellbijardinekan le 'êraqda encam nadrêt, emeş lelayen beşî zorî layenekanî şî'eyi siyasîyi neşardrawetewe û legell eweyi amaje bewe deken, amadebaşîyan heye bo hellbijardinî pêşwexte, bellam be başitirî dezanin ke em hellbijardine pêşwexteye encam nedrêt û çawerrêyi ewe biken, em xuleyi perleman karekanî xoyi tewaw bikat.

leser em binemaye çawdêranî siyasî bew core şroveyi em barudoxe siyasî û eminîye allozeyi êstayi 'êraq deken, ke şî'eyi siyasî le 'êraq – koyi layene siyasîyekanî şî'eyi desellat- le hewllî ewedan pêş encamdanî hellbijardineke, dû çetirî şer'yet bo maneweyi xoyan le desellatda be şêweyekî praktîkî zamin biken, ke yekemiyan çetirî şer'yetî akamekanî hellbijardine, çetirî duwemîşiyan dûbare kandîdkrdineweyi mstefa kazimî serok wezîranî 'êraq bo serok wezîranî dahatuwî 'êraqe, emeşiyan wek wekîlêkî hawbeş bo koyi layene siyasîyekanî şî'e lenaw proseyi siyasîyi dahatuwî 'êraqda, bêguman wêrrayi eweyi layene siyasîyekanî şî'e kem ta zor rexineyi tund le edayi ḧkumetekeyi kazimî degirin, bellam kazimî le maweyi ew sall û çend mangeyi lem qonaxe sext û dijware serokayetîyi encumenî wezîranî 'êraqî krduwe, raste gutarî zor tundî dawe, bellam be praktîkî hengawêkî hellinegrtuwe ziyanî bo şî'eyi siyasî le 'êraqda hebêt, lemeş ziyatir hengawêkî hellinegrtuwe ke legell ewaneyi pêyan degutirît – çekî le yasa derçû- karêk bikat bîgeyenête mirîşke reşe.

lêrewe arasteyi nexşeyi dahatuwî proseyi siyasî 'êraq berew dû araste hengaw helldegrêt, yekemiyan parastinî stiratîjiyetî îslamî siyasîyi şî'e. duwemiyan zemîne xoşkrdin bo gorrangarîyi tektîkî, em dû arasteye le nawerokda stiratîjiyetî îsllamîyi siyasîyi şî'e wek xoyi dehêllêtewe û berew pêşeweyi debat, le rûkarîşîda gorranikarîyekî taktîkî drust dekat, ke welamî xopîşanderan û komellgeyi nêwdelletî pê dedatewe.

Top